Zasady skutecznego biofeedbacku

Jak poprawić skuteczność treningu Biofeedback? To pytanie zadał sobie na pewno niejeden początkujący terapeuta. Można też spojrzeć na to zagadnienie przeciwnie: jakie błędy popełniają terapeuci i jak się ich wystrzegać?
Stosowanie wymienionych dobrych praktyk pomoże w uniknięciu najczęściej popełnianych błędów oraz zwiększy bezpieczeństwo i efektywność treningu biofeedback.

Trening zaplanowany i celowy

  • Zanim rozpoczniesz zajęcia upewnij się czy wiesz: co? dlaczego? i po co? chcesz zmieniać.
  • Terapia powinna być poprzedzony neuroobrazowaniem diagnostycznym QEEG
  • Diagnoza wykonana na podstawie pomiaru z jednego lub kilku punktu kory jest bardzo zawodna. Rozsądne QEEG obejmuje minimum: F3, F4, C3, C4, P3, P4, Fz, Cz, Pz, T3, T4.
  • Przed rozpoczęciem treningu należy uzgodnić z Klientem cel terapii. Cel powinien być realny, i osiągalny w określonym casie. Dobrze, jeżeli będzie jeszcze mierzalny.
  • Pamiętaj o spójności wskazań QEEG z objawami klinicznymi.
  • Plan może być korygowany w trakcie terapii, ale powinien być opracowany i spisany.

„Nie wszystko na raz” – periodyzacja treningu

  • „Planuj globalnie, działaj lokalnie”
  • W przypadkach bardziej złożonych (np. deficyt uwagi i zaburzenia emocjonalne) trening należy podzielić na etapy, z których każdy charakteryzuje się odmiennymi celami i protokołami.
  • Zaczynamy pracę nad zaburzeniami emocjonalnymi lub emocji a potem przechodzimy do niwelowania deficytów poznawczych („najpierw impulsywność, a potem dysgrafia”).

Mierzalność postępów

  • „Jeżeli nie potrafisz czegoś zmierzyć, nie będziesz mógł tym zarządzać”
  • Po każdym treningu wykonaj raport i oceń przebieg sesji. Czy sesja była udana?
  • Monitoruj indywidualną krzywą uczenia się. Czy parametry trenowane zmieniają się z sesji na sesję?
  • Dostęp do informacji o osiąganych wynikach pozwoli Ci na identyfikowanie regresu i ew. korektę protokołów treningowych.
  • Po zakończeniu cyklu (np. 30 sesji) przeprowadź badanie kontrolne QEEG
  • Korzystaj z kwestionariuszy (np. ATEC) lub testów neuropsychologicznych.
  • Niezależnie od zmian zauważalnych w QEEG nie zapominaj, że najważniejsze są postępy dostrzegane przez trenującego i jego najbliższych.

Regularność i długość sesji

  • Warunkowanie wymaga regularności i wielu powtórzeń. Sesje powinny odbywać się 2-3 razy w tygodniu.
  • Obserwuj dominującą częstotliwość Alpha – jest to dobry prognostyk długości cyklu treningowego.
  • Nie stosujemy dłuższych (kilkutygodniowych) przerw, w szczególności nie rozpoczynamy treningu trzy tygodnie przed wakacjami.
  • Lepiej częściej i krócej (3 razy w tygodniu po 30 minut), niż rzadziej i dłużej (godzina, raz w tygodniu).
  • Sesje aktywizujące (tłumiące wolne pasma Theta) wiążą się z większym wysiłkiem trenującego i powinny być krótsze, niż sesje wyciszające (tłumiące wysokie częstotliwości HiBeta).

Odpowiedni stopień trudności

  • Biofeedback jak każdy trening wymaga wysiłku. Korzystanie z trybów automatycznych treningu ułatwia życie terapeucie, ale może spowalniać proces terapeutyczny.
  • Pierwsze sesje mogą był łatwiejsze (75% sukcesu). Z sesji na sesję trening powinien być coraz trudniejszy: 60%, a nawet 50%.
  • Dostosowanie obciążenia do możliwości trenującego to kluczowa kwestia, która decyduje o szybkości robienia postępów w treningach.
  • Zbyt małe obciążenie może opóźnić pojawianie się rezultatów ćwiczeń, z kolei zbyt duże może doprowadzić do znużenia i zaprzestania udziału w zajęciach.

Zmienność sposobu podawania informacji zwrotnej

  • Najczęściej spotykaną przyczyną nieudanych sesji jest niewłaściwy dobór sposobu podania informacji zwrotnej. Infantylne gry lub plansze albo niedopasowane do wieku filmy mogą popsuć każdą sesję. Dobór feedbacku wymaga jak największej staranności.
  • Biofeedback polega na warunkowaniu instrumentalnym i klasycznym. Zmieniając feedback, a nawet prowadzących sesje terapeutów zabezpieczamy się przed warunkowaniem od konkretnej gry bądź budową relacji terapeutycznej. Nie stosuj tego samego zestawu gier/plansz przez wiele sesji pod rząd.
  • W trakcie cyklu sesji zmieniaj feedback na bardziej abstrakcyjny, czyli mniej gier, więcej wykresów.
  • Po kilkunastu sesjach wprowadzamy warunkowanie akustyczne, np. wyłączamy ekran trenującego prosimy o wykonanie zadania matematycznego i podajemy tylko sygnał dźwiękowy wskazujący, że pacjent jest w pożądanym wzorcu aktywności neuronalnej.

Zaangażowanie i skupienie terapeuty w trakcie treningu;

  • Uważnie obserwuj „trójkąt”: zachowanie trenującego, parametry jego EEG na swoim ekranie i to co się dzieje na ekranie dodatkowym.
  • Terapeuta powinien być przez całą sesję z pacjentem, wzmacniać, motywować, reagować.
  • Bądź jak trener sportowy, który pracujące indywidualnie z mistrzem olimpijskim.

Budowa „systemu wsparcia”

  • Rodzice i opiekunowie powinni być przekonani do tej metody terapii.
  • Najbliżsi powinni wspierać trenującego w trakcie terapii, powinni być też uwrażliwieni, otwarci na zmianę.
  • Porównuj trening mózgu do treningu sportowego. Odwołuj się do znanych karier mistrzowskich.

Superwizja – poproś o feedback

  • Poproś bardziej doświadczonego terapeutę, aby obserwował Cię w trakcie sesji i zwrócił uwagę na elementy, które wymagają poprawy.
  • Superwizja stanowi ważną formę kształcenia zawodowego dla terapeutów. Uzupełnia dostępne szkolenia i kongresy.
  • Początkujący psychoterapeuta potrzebuje superwizji zawierającej wielu praktycznych wskazówek i technik.
  • Terapeuta pracujący samotnie, bez zespołu, powinien korzystać z superwizji, aby uzyskać informację zwrotną od innych terapeutów.
  • Ćwicząc samodzielnie w domu wymagamy w jeszcze większym stopniu feebacku od bardziej doświadczonych kolegów po fachu, ponieważ nikt – poza nimi – nie jest w stanie skorygować naszych błędów.